Wystawa plenerowa, skwer im. ks. Twardowskiego (u zbiegu ulic Karowej i Krakowskiego Przedmieścia)
Spotkanie we wtorek 29 marca o godz. 18:00, ekspozycja do 18 kwietnia 2016
Organizatorzy ekspozycji: Muzeum Wojska w Białymstoku, Dom Spotkań z Historią
Opracowanie graficzne: Mirosław Myszkiewicz, Projekt ekspozytorów wystawy: Adrian Łucejko
Spotkanie otwierające wystawę Słowo historii. Fotoeseje.
Prezentowane na niej zdjęcia pochodzą z albumu fotograficznego, który dwa lata temu trafił do zbiorów Muzeum Wojska w Białymstoku. Zarówno autor fotografii, jak i bohaterowie zdjęć są nieznani. Kadry układają się w swoisty fotoreportaż, dokumentujący wędrówkę polskich repatriantów z ZSRR do Polski w latach 1921–1924. Zdjęciom towarzyszą odnoszące się do nich teksty literackie zaproszonych do projektu twórców oraz wprowadzenie historyczne. Fotografie przykuwają uwagę szczegółem. Poważne spojrzenia mężczyzn stojących przed drewnianym barakiem. Tablica z napisem w języku angielskim i polskim: „American Joint Distribution Committee Kuchnia”. Golibroda w trakcie pracy. Chłopiec z twarzą owiniętą brudną szmatą, jako panaceum na natarczywy ból zęba. Kobieta opiekująca się grupą dzieci… Małe historie splecione i przenikające się z jedną ogromną.
„Wielką” historię przybliża na wystawie profesor Daniel Boćkowski. Jej skala odpowiada liczbie mieszczącej się w przedziale między 770 tysięcy (według sowieckich szacunków) po około 1.5 miliona (według polskich szacunków) mieszkańców terenów Rosji bolszewickiej, którzy w chwili podpisania traktatu ryskiego w 1921 roku mogli ubiegać się o polskie obywatelstwo i powrót do kraju. Wśród nich byli jeńcy, uchodźcy, internowani, emigranci oraz dzieci i wnuki powstańców zesłanych do Rosji w latach 1830–1865.
Historie „mniejsze” odczytują z fotografii znakomici twórcy: Ilona Wiśniewska, Piotr Nesterowicz, Wojciech Nowicki, Daniel Odija, Michał Olszewski i Filip Springer. Autorzy – na podstawie dwóch wybranych przez siebie zdjęć – przygotowali teksty literackie inspirowane opowieściami zamkniętymi w kadrze. Fotografie wyznaczyły granice tematyczne, natomiast forma tekstu (esej, reportaż, opowiadanie) pozostała swobodnym wyborem autorów. Powstały w ten sposób zbiór prezentuje zatem różnorodne opowieści – budowane wokół detalu lub rozpatrujące zagadnienie w szerokiej perspektywie – ale wszystkie cechuje uwaga i głęboki szacunek wobec bohaterów zdjęć.
Wystawa, która będzie prezentowana na skwerze im. księdza Jana Twardowskiego, składa się z fotografii i fragmentów tekstów. Pełna wersja, razem z audiodeskrypcją, tłumaczeniem na język migowy, filmem w reżyserii Bartosza Tryzny (stanowiącym integralną część ekspozycji) znajduje się na stronach sybir.com.pl, do których prowadzą umieszczone na każdej planszy kody QR.
Autor projektu: Marcin Koziński (Muzeum Wojska w Białymstoku).
Tekst historyczny: Daniel Boćkowski (ur. 1968) – historyk, profesor Uniwersytetu w Białymstoku i Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie. W pracy naukowej zajmuje się m. in. najnowszą historią Polski, losami ludności polskiej w ZSRR.
Teksty literackie:
* Wojciech Nowicki (ur. 1968) – pisarz i kurator wystaw fotograficznych. Jego książka „Dno oka. Eseje o fotografii” (2010) znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike 2011. Wydane w 2013 roku „Salki” otrzymały Nagrodę Literacką Gdynia. Opublikował też m. in. „Jerzy Lewczyński. Pamięć obrazu” (2012) i „Odbicie” (2015).
* Ilona Wiśniewska (ur. 1981) – reportażystka, pisarka i fotografka. Pochodzi z Prószkowa koło Opola, od 2010 roku mieszka na Spitsbergenie, niedawno przeprowadziła się do Norwegii. Swoje teksty z Północy publikuje w „Polityce”. W roku 2014 debiutowała książką „Białe. Zimna wyspa Spitsbergen”.
* Michał Olszewski (ur. 1977) – dziennikarz, pisarz i reportażysta. Przez wiele lat związany z „Tygodnikiem Powszechnym”, od 2014 roku redaktor naczelny „Gazety Wyborczej Kraków”. Opublikował m. in. zbiór opowiadań „Do Amsterdamu” (2003), „Chwalcie łąki umajone” (2005), „Zapiski na biletach” (2010).
W 2015 roku otrzymał Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego za książkę „Najlepsze buty na świecie”.
* Piotr Nesterowicz (ur. 1971) – pisarz, autor reportaży i esejów. Publikował m. in. w „Dużym Formacie”, „Tygodniku Powszechnym” „Nowej Fantastyce”. W 2012 roku napisał książkę reporterską „Ostatni obrońcy wiary”. Za „Cudowną” (2014) otrzymał Nagrodę Literacką im. Wiesława Kazaneckiego, znalazł się też wśród nominowanych do Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego i Nagrody Literackiej Nike 2015.
* Filip Springer (ur. 1982) – reporter i fotograf współpracujący z największymi polskimi tytułami prasowymi. Jego reporterski debiut – książka „Miedzianka. Historia znikania” (2011) – znalazł się w finale Nagrody im. R. Kapuścińskiego i był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia. Jest także finalistą Nagrody Literackiej Nike 2012 i laureatem konkursu stypendialnego dla młodych dziennikarzy im. Ryszarda Kapuścińskiego. Opublikował m. in. „Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u” (2012), „Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach” (2013) i „13 pięter” (2015).
* Daniel Odija (ur. 1974) – pisarz i dziennikarz. Debiutował zbiorem opowiadań „Podróże w miejscu” (2000). Wydana rok później książka „Ulica” (2001) uhonorowana została Pomorską Nagrodą Artystyczną. Jego powieść „Tartak” (2003) znalazła się wśród finalistów Nagrody Literackiej Nike, a „Kronika umarłych” (2010) była nominowana do Nagrody Literackiej Nike w 2011 roku.
Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Film w reżyserii Bartosza Tryzny, dokumentujący powstanie projektu "Słowo historii. Fotoeseje".
„Słowo historii. Fotoeseje” to projekt Muzeum Wojska w Białymstoku, w którym za bohaterami fotoreportażu przedstawiającego polskich repatriantów z lat 1921-1924 podążają współcześni pisarze.
Przy okazji przypominamy, że w Domu Spotkań z Historią do 13 czerwca 2016 eksponowana jest wystawa „Na nowo. Warszawiacy 1945-55”
Na wystawie prezentowanych jest ponad 200 zdjęć Warszawy z pierwszej powojennej dekady pochodzących ze zbiorów PAP. Autorami są najznakomitsi polscy fotoreporterzy. Pokazano zarówno zdjęcia, które można zobaczyć po raz pierwszy, jak i te, które stały się już warszawskim ikonami. Ekspozycja jest trzecią przygotowaną wspólnie z Polską Agencją Prasową; w 2007 i 2008 roku DSH prezentował wystawy pt. : Inna Polska. Fotografie PAP 1945-47 oraz 60 lat temu w Warszawie. Fotografie PAP 1947-48, które zapoczątkowały nurt varsavianistycznych ekspozycji w DSH.
Kuratorkami ekspozycji są Katarzyna Madoń-Mitzner, zastępca dyrektora Domu Spotkań z Historią oraz Anna Brzezińska-Skarżyńska, redaktor naczelna PAP Foto.
Organizatorzy piszą: „ […] wystawa ma charakter jubileuszowy, wraz z nią wracamy do często podejmowanego tematu – odradzającej się z ruin Warszawy. Nie jest to jednak wybór poświęcony odbudowie stolicy, powojennej traumie czy początkach komunizmu w Polsce, choć wszystko to jest obecne na zdjęciach. To przede wszystkim opowieść o ludziach, mieszkańcach Warszawy – tych, którzy wrócili do swoich zburzonych domów i tych, którzy zamieszkali tutaj po wojnie. Jedni i drudzy mozolnie, z zadziwiającą determinacją i witalnością, próbują zbudować nowe życie i wrócić do normalności. […]”
Więcej, także fotografie z wystawy na stronie DSH