Galeria Sztuki Współczesnej ms44, Miejski Dom Kultury, Armii Krajowej 13, Świnoujście
Wernisaż w sobotę 26 września o godz. 19:00, ekspozycja do 18 października 2020
Kurator wystawy: Andrzej Pawełczyk
Organizatorzy zachęcają do bezpiecznej konfrontacji intelektualnej i estetycznej z artystą …
proszą, by nie zapomnieć o zabezpieczeniach i zachowaniu dystansu, byle nie od sztuki…
„Piętno wyróżnienia – Dylemat Marsjasza” Zdzisława Pacholskiego to wystawa, której jądrem są zdjęcia „bohaterów pracy” z okresu realnego socjalizmu w Polsce. W połowie lat siedemdziesiątych artyście zlecono wykonanie takich portretów, co w konsekwencji doprowadziło do ostrego starcia z apollińską estetyką socjalistycznego państwa. Zobowiązany formułą przyjętej prawdy obrazowania Pacholski zredukował „heroiczne” bohaterstwo pracy do realnej rzeczywistości. Ja jednak dostrzegam w tych portretach kształt mitycznego toposu tragicznej ofiary, złożonej na ołtarzu idei. Piętno wyróżnienia - dylemat Marsjasza. To oczywiście pozorny dylemat, przecież decyzja o współzawodnictwie już zapadła, podjęta z wysokości dyrektorskiego Olimpu. Budząc u wyróżnionej niepokojące przeczucie tragicznego końca rywalizacji, z krystaliczną apollińska ideą wtłoczoną w janusową powłokę Marksa - Engelsa. Rywalizacji, sprawiającej, że anonimowa malarka z fabryki maszyn rolniczych, staje się pełnokrwistą bohaterką czerwonego panteonu. Choć nie wie jeszcze, że w tej mitycznej opowieści przypadła jej rola dionizyjskiego sylena, Marsjasza. Dla Nietzschego Apollo symbolizuje świat pięknego pozoru.
W takim ujęciu sztuka rozumiana jest jako świat nieprawdziwy, układny. Można więc założyć, że jej celem jest zatarcie prawdy o wszechobecnym cierpieniu i konieczności śmierci. Inaczej rzecz ujmując, sztuka jest rodzajem fałszywego wyzwolenia od zła, podczas gdy poznanie dionizyjskie, czyli „przemoc obiektywu” właśnie powszechność cierpienia uwypukla. W takim kontekście istnieją u Nietzschego Apollo i Dionizos (Marsjasz) i w takim sensie opisuje ich Herbert w wierszu: „Apollo i Marsjasz”, wierszu który jest ukrytym mottem tej wystawy.
Pracami dopełniającymi prezentację twórczości Pacholskiego w ms44, jest kompozycja graficzna „Obłoki Pamięci” i fotografie cyklu: „Heroizm widzenia” o tytule zaczerpniętym z eseju Susan Sontag zawartym w kanonicznym zbiorze tekstów krytycznych „O fotografii”. „Pragnienie robienia zdjęć jest właściwie niewybredne, gdyż fotografowanie utożsamia się obecnie z przekonaniem, że dzięki aparatowi wszystko można uczynić interesującym. Jednak owa cecha bycia interesującym, podobnie jak okazywanie człowieczeństwa, jest pozbawiona treści. Fotograficzne zawłaszczanie świata z jego nieograniczoną produkcją notatek o rzeczywistości sprawia, że wszystko staje się jednakowe”. (Susan Sontag „O fotografii”). Cykl „Heroizm widzenia” uzmysławia odbiorcy przebieg procesu kształtowania się artystycznego języka którym posługuje się Zdzisław Pacholski. Ujawniając to, co znajduje się pod powierzchnią gładkiej skóry fotograficznego obrazowania, a wzmiankowany „Heroizm” lokując w dekonstrukcji pojęcia widzenia. Sam autor tak pisze o swoim cyklu: „Lawina obrazów i nowe technologie chwieją wiarygodnością fotografii budowaną przez ostatnie 181 lat. Sugeruję wzmożoną czujność, bo dziś media nadużywają obrazów do kreowania naszych wyobrażeń o świecie rzeczywistym. Myślę, że w tym kontekście cykl „Heroizm widzenia” ma również wartość perswazyjną, choć mówi o strukturze obrazu, to informuje również, że nie jest tym, co przedstawia.”. „Na świecie od czasu wynalezienia aparatu fotograficznego panuje osobliwy heroizm: heroizm widzenia. Fotografia stworzyła nową dziedzinę swobodnej aktywności, pozwalając każdemu rozwinąć niepowtarzalną żarłoczną wrażliwość. Fotografowie wyruszyli na kulturalne, klasowe i naukowe safari, szukając frapujących obrazów. Chcieli schwytać świat w pułapkę – płacąc za to cierpliwością i brakiem wygód – poprzez ten aktywny, zaborczy, oceniający i swobodny sposób patrzenia”. (Susan Sontag „O fotografii”).
Cykl fotografii „Piętno wyróżnienia”, który w swej pierwotnej postaci, jest rzeczywistym przedstawieniem prawdziwych ludzi; to twórczy dialog, ze współcześnie słuszną tezą postawioną przez Sontag. Umowna „dionizyjskość” nie tyle obrazowania, ile przesłania, zawartego w pracach cyklu, to treść która nie „zawłaszcza świata”, ale poprzez krytyczną analizę, czyni go wiarygodnym. Heroizm widzenia lokuje nie w kreacyjnym procesie, ale jego finalnym efekcie. Pacholski łapie w pułapkę obrazowaną chwilę, aby zachować i utrwalić jej historyczną prawdę, co nadaje jego pracy wymiar etyczny, twórczość Pacholskiego wykracza poza łatwą estetykę socjologicznego komentarza, dotykając rzeczywistość poprzez narrację właściwą sztuce. Artysta wydobywa z codzienności egzystencjalny dramat jednostek, które w rytmie wydarzeń politycznych tworzą Historię. Prace Zdzisława Pacholskiego to rzeczywistość wywrócona na nice, ujawniające, że złożoność współczesnego świata składa się z losów i dramatów zwykłych ludzi. Taka sztuka nie przemija wraz z czasem w którym powstała.
Andrzej Pawełczyk / ms44
Pełna fotograficzna refleksja Kasi Nadwornej z otwarcia wystawy jest do zobaczenia na Facebooku.
Zdzisław Pacholski (ur. w 1947 roku w Osiekach) – artysta fotograf, członek ZPAF od 1977 roku. Jest autorem wydarzeń artystycznych (m.in. wystaw z cyklu „Rewizja” 1977-79). Działacz kultury niezależnej w czasie stanu wojennego. Uczestniczył w wielu wystawach w Polsce i na świecie
(m.in. Biennale w Săo Paulo w 1989). Honorowy członek niemieckiego stowarzyszenia twórczego Walbergener Kreis. W 2008 roku został wyróżniony medalem im. Waldemara Kućki przyznawanym wybitnym twórcom polskiej fotografii. Komisarz i uczestnik wystawy „70 lat polskiej fotoawangardy” pokazanej w Bergkamen i Rheine, Niemcy 1991.
Udział w wystawach:
"Rodzina polska" - Galeria ZPAF Warszawa 1978;
"Polska Współczesna Fotografia Artystyczna" - Zachęta, Warszawa 1985;
"40-lecie krajobrazu polskiego", Kielce 1985;
"Polska awangarda" - Antwerpia, Belgia 1985;
"Portfolio" wystawa Artystów Fotografików Europy Wschodniej - Budapeszt, Nowy Jork 1986;
"Polska Fotografia Intermedialna", BWA Poznań 1988;
"Blue(s) fieling", Leiria, Portugalia 1997;
"Biennale Sztuki" w Sao Paulo, Brazylia 1989;
"70 lat Polskiej fotoawangardy” Bergkamen, Rheine, Niemcy 1991;
"RED-BLACK-GOLD” Rheine, Niemcy, 1998-2000;
“2000 obiektów” Holandia, Niemcy 2000;
"THE DAY AFTER, AFTER THE DAYS”, Rheine, Niemcy 2002 - w bunkrze przeciwatomowym;
"Prekursorzy współczesności - nowoczesna sztuka Koszalina" Zamek Książąt Pom. w Szczecinie 2008;
"Niepoprawna sztuka peryferii, nowocześni z Koszalina" Galeria Sztuki Najnowszej, Gorzów Wlkp. 2011; "Niepoprawna sztuka peryferii, nowocześni z Koszalina" (2 edycja) BGSW, Słupsk 2013;
"Niepoprawna sztuka peryferii, nowocześni z Koszalina" (3 edycja) Galeria MS 44, Świnoujście 2015;
"Niepoprawna sztuka peryferii, nowocześni z Koszalina" (4 edycja) Muzeum Regionalne w Szczecinku 2016;
"WAND-WALD-WIESE", Kloster Bentlage, Rheine, Niemcy, 2017;
"Z Peryferii" - wystawa zbiorowa, Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Galeria Kameralna, Słupsk, 2020;
"Zwanzigzwanzig“, Kunsthaus Kloster Gravenhorst, Gravenhorst, Niemcy, 2020.
zobacz więcej na stronie Domu Sztuki Gravenhorst w Północnej Nadrenii-Westfalii
Ważniejsze wystawy indywidualne:
„Fotografia socjologiczna” Jaszczurowa Galeria Fotografii, Kraków 1979,
„Rekwizyty atrybuty” Frölunda Kulturhus, Göteborg, Szwecja 1986,
„Próba kiczu” Mała Galeria ZPAF, Warszawa 1989,
„Heroizm widzenia” Moje Archiwum, Koszalin 1994,
„Heroizm widzenia” Mała Galeria, Gorzów Wlkp. 2009,
„Heroizm widzenia” Galeria Obserwacja, Warszawa 2012,
„Rekwizyty atrybuty” Muzeum Narodowe w Szczecinie 2013,
„Rekwizyty atrybuty” Biennale fotografii w Lublanie, Słowenia 2014,
„Tutaj-Here-Hier“ Muzeum Regionalne w Szczecinku 2015;
„Niedowidzenia”, Galeria Foto-Gen, Wrocław, 2018;
„Piętno Wyróżnienia“ Galeria MS44, Świnoujście, 2020.