Jerzy Lewczyński - Album życia. Wybór z dwóch kolekcji prywatnych
Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Plac Zdrojowy 2
Wernisaż w czwartek 19 listopada o godz. 19:30, ekspozycja do 17 stycznia 2016
Kurator wystawy: Cezary Pieczyński
Prezentowana w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie wystawa jest pierwszą po śmierci próbą przekrojowego ukazania dorobku urodzonego w 1924 roku w Tomaszowie Lubelskim i zmarłego w 2014 roku w Gliwicach Jerzego Tadeusza Lewczyńskiego.
Pochodzące z prywatnych kolekcji Cezarego Pieczyńskiego i Dariusza Bieńkowskiego fotografie pokazują horyzont twórczości, sięgając wstecz do pierwszych, tworzonych jeszcze w czasach stalinizmu prac i zamykając ekspozycję fotografiami współczesnymi.
Jerzy Lewczyński od początku drogi artystycznej przyciągał uwagę swoją postawą artystyczną oraz
- co nie mniej istotne - magnetyczną osobowością. Już pierwszy, zorganizowany w Gliwicach w 1959 roku Pokaz zamknięty (który przeszedł do historii za sprawą tekstu Alfreda Ligockiego pod umowną nazwą Antyfotografii) odsłonił talent artystyczny i organizacyjny Lewczyńskiego, który przekraczał granice gliwickiego i śląskiego środowiska fotograficznego.
Ogólnopolska sława i pozycja Lewczyńskiego wyrażana w zainteresowaniu galerii i kuratorów, tekstach krytycznych i zakupach do kolekcji muzealnych systematycznie rosła w kolejnych dekadach osiągając pełnię po roku 2000, kiedy to w ciągu dekady zorganizowano dwie istotne wystawy podsumowujące dorobek artysty. W ostatnich latach życia Lewczyński stał się ulubieńcem kolekcjonerów i galerzystów, a ceny jego prac szybko rosły. Do legendy świata sztuki przeszły historie, gdy autor Tryptyku znalezionego na strychu na prośbę kolekcjonerów i galerzystów sygnował prace drukowane na zwykłej drukarce lub powielane na ksero. Hojna i nieszablonowa postawa artysty oznacza dla badaczy problemy z datowaniem zdjęć i odbitek, tytułami serii, określeniem wielkości edycji fotografii, statusu kolejnych wydruków i kserokopii zdjęć. Lewczyński świadomie igrał z kolekcjonerskim fetyszyzmem i wystawiał swoich marszandów na próbę. Ustalenie wartości, proweniencji i tożsamości wielu dzieł może jeszcze długo nastręczać problemów spadkobiercom, kolekcjonerom, jak i depozytariuszom dorobku Lewczyńskiego. Paradoksalnie to sytuacja wymarzona i poniekąd zaplanowana przez gliwickiego artystę, którego otwarte dzieło opiera się zamknięciu w sztywnych ramach.
(Fragment tekstu Adama Mazura
z katalogu wystawy Album życia. Problematyka badań nad twórczością Jerzego Lewczyńskiego)
Jerzy Lewczyński, urodzony 14 marca 1924 roku w Tomaszowie Lubelskim, zmarł 2 lipca 2014 roku w Gliwicach, artysta, fotograf, zajmował się także historią fotografii i krytyką oraz publicystyką związaną z fotografią. W latach 1943-1945 był żołnierzem Armii Krajowej w obwodzie Tomaszowa Lubelskiego, w 1944-1945, aby uniknąć aresztowania, wstąpił do II Armii Ludowej Wojska Polskiego. W 1951 roku ukończył studia na Politechnice Śląskiej w Gliwicach na Wydziale Inżynieryjno-Budowalnym. W latach
1951-1981 pracował jako projektant w Biurach Projektów Przemysłu Chemicznego w Gliwicach.
Od lat sześćdziesiątych pracował nad koncepcją „archeologii fotografii”, którą ostatecznie zdefiniował w latach dziewięćdziesiątych - w 1997 roku odbyła się wystawa Archeologia fotografii, której towarzyszył katalog z tekstem artysty (Galeria „Pusta”, Katowice).
W 1998 roku fotograf został odznaczony medalem „Zasłużony dla fotografii polskiej” przez Fotoklub RP, rok później wydał Antologię polskiej fotografii 1839-1989 (Lucrum s. c., Bielsko-Biała). Członek Honorowy ZPAF. W 2007 roku otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Prace artysty znajdują się w zbiorach: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Folkwang w Essen, Musée de l'Elisée w Lozannie oraz wielu kolekcjach prywatnych.