przegląd fotografii z lat 70. XX wieku, pochodzących ze zbiorów Fototeki ZPAF
Stara Galeria Związku Polskich Artystów Fotografików, Plac Zamkowy 8, Warszawa 
Wernisaż w czwartek, 14 grudnia, o godz. 18:30, ekspozycja do 21 stycznia 2024 
Kuratorzy wystawy: Andrzej Zygmuntowicz, Adam Tuchliński 
Wernisażowi  towarzyszą spotkania z twórcami, w tym  z Lechem Charewiczem,
Janem Morkiem i Tomaszem Tomaszewskim, którzy będą dostępni do rozmów
i dzielenia się swoimi doświadczeniami z tamtych lat.

Wystawa 70. PL powstała dzięki zbiorom Fototeki ZPAF. To w niej znalazł się spory zbiór zdjęć, zgromadzonych w celu wydania almanachu, podsumowującego aktywność członków ZPAF w latach 70. XX wieku. Almanachu nie wydano, ale autorskie odbitki pozostały i po ponad 40 latach poddano je digitalizacji, a efekt tej pracy możemy zobaczyć na wystawie w Starej Galerii ZPAF.

Spośród 500 zeskanowanych i opracowanych prac wybrano ponad 50 do zaprezentowania w postaci wystawy, ukazującej główne tendencje fotograficzne z tamtego czasu.
Materiał podzielono na trzy części. Najobszerniejszy jest zapisem dokumentalnym życia Polaków, z jego jasnymi i ciemnymi stronami. To obrazy rzeczywistości tamtego okresu. Część kadrów opowiada o szybkim uprzemysłowieniu, pociągającym za sobą wymuszoną „wędrówkę ludów” z prowincji do dużych miast, placów budowy, miejsc, gdzie potrzeba rąk do pracy w nowo powstających fabrykach, kopalniach, czy elektrowniach. Niektóre zdjęcia nawiązują do estetyki socrealizmu, z typową dla niego pochwałą pracy i jej upiększaniem. Ten nurt trwał w fotografii światowej od początku lat 30. Obrazował intensywny rozwój przemysłu i skutków, jakie on przynosił, poczynając od amerykańskiego nowego ładu, przez niemiecką nową rzeczowość, po radziecki realizm socjalistyczny. To bardzo zbliżone do siebie wizje szybkiego rozwoju i zachwytu nad możliwościami człowieka w tworzeniu nowoczesności o industrialnym charakterze. Pracujące ręce oraz wnętrza i zewnętrza fabryk były popularnymi wątkami fotografii z środkowych lat XX wieku. W Polsce, obok kadrów mocno nawiązujących do tego światowego nurtu, powstał wątek równoległy, który można określić jako „fotografię moralnego niepokoju”. To kadry ujawniające rzeczywistość mniej piękną, z kosztami przemian, w tym z podporządkowaniem człowieka regułom narzuconym przez ludowe państwo. Obok zdjęć o reporterskim charakterze, o rzeczywistości lat 70. sporo mówią portrety ludzi. Z jednej strony to anonimowi robotnicy i chłopi, codzienni budowniczowie rozwijającego się kraju. Z drugiej, to posiadacze znanych twarzy, ludzie sztuki, sportu i kościoła. Ważne osobowości, będące wtedy punktami odniesienia dla wielu Polaków.
Drugim ważnym wątkiem, wyróżnionym na wystawie, są obrazy przestrzeni, nawiązujące do nurtu stworzonego jeszcze przed II wojną światową, zwanego „fotografią ojczystą”. To wizualna pochwała rodzimego krajobrazu, od gór aż po morze. To również przedstawienie Polski w nowych granicach, uzyskanych po 1945 roku, i pokazanie polonizowania obszarów znajdujących się wcześniej w innych państwach. Stąd istotnym motywem zdjęć było pokazywanie wszystkiego nowego wprowadzanego w historyczny krajobraz przez nowych gospodarzy terenu. Zderzanie się czystego, neutralnego pejzażu z wdzierającymi się weń fabrykami i osiedlami z wielkiej płyty, to częste tematy podejmowane w latach 70. Te kadry to swoiste znaki czasu, mówiące że nie da się zachować niczym nieskażonej przestrzeni naturalnej, gdy cały kraj modernizuje się.
Trzeci wątek to obrazy wyobraźni, fotografia swobodna, głęboko zanurzona w rodzinie sztuk wizualnych, mówiąca o wszystkich możliwych sprawach interesujących człowieka. To kadry poza rzeczywistością, w niejednoznaczny sposób opowiadające o temacie, tak by wciągnąć odbiorcę we własne rozmyślania o tym, co znajduje się na zdjęciu. Nurt związany z wyobraźnią to także poszukiwanie idei piękna i stawianie pytania, gdzie ono jest, gdzie można je znaleźć.
Wystawa 70.PL jest próbą spojrzenia na polską fotografię, powstającą i prezentowaną 40-50 lat temu. Od tamtego czasu pojawiły się kolejne dwa pokolenia, ich rzeczywistość wygląda zdecydowanie odmiennie, żyją w diametralnie innej Polsce, z nieco innym systemem wartości, należącej do znacznie bardziej zglobalizowanego świata, w którym własne „ja” jest o wiele silniej akcentowane niż było to pół wieku temu. Zgromadzony zbiór zdjęć przybliża ten miniony czas, ukazując jego piękne i mniej piękne strony. Ta szeroka panorama nie wyczerpuje tematu, przypomina przez wybrane wątki, jak wyglądał czas młodości babć i dziadków dzisiejszych 20-latków.
Andrzej Zygmuntowicz

Na wystawie będzie można zobaczyć fotografie autorstwa:
Bogusława Biegańskiego, Lecha Charewicza, Mariana Gadzalskiego, Janusza Hereźniaka, Edwarda Hartwiga, Leonarda Idziaka, Waldemara Jamy, Adama Johana, Ludwika Jury, Zenona Miroty, Jana Morka, Kazimierza Najdenowa, Wacława Nowaka, Włodzimierza Ochnio, Pawła Pierścińskiego, Wojciecha Plewińskiego, Edwarda Poloczka, Andrzeja Pukaczewskiego, Janusza Rydzewskiego, Ryszarda Tabaki, Tomasza Tomaszewskiego, Tadeusza Wackiera, Wiktora Wołkowa, Edwarda Węglowskiego, Wiesława Zielińskiego, Ryszarda Marjańskiego.