Marcin Jankowski "Hipnagogi"
Gdy rozum śpi, budzą się demony, tak brzmi tytuł jednej z bardziej znanych rycin hiszpańskiego malarza i grafika Francisca Goi. Wykonana pod koniec XVIII wieku praca jest częścią większego cyklu pod tytułem Kaprysy.
To skojarzenie zdjęć autorstwa Marcina Jankowskiego prezentowane na aktualnej wystawie w Galerii Obok ZPAF z cyklem grafik wybitnego hiszpańskiego malarza nie jest tu przypadkowe. Goya widząc wszystkie okropieństwa i cały koszmar życia w czasach współczesnej mu Hiszpanii, odreagowywał swoje przerażenie i wewnętrzne obawy uciekając w świat sztuki. Nie mogąc głośno krzyczeć, protestować przeciwko całemu złu jakiego dopuszczała się wówczas Inkwizycja, wypowiadał się tak jak umiał najlepiej, przy pomocy technik graficznych. Pomimo że świat, w którym żyjemy wydaje się dziś, przynajmniej w naszej szerokości geograficznej, dość bezpieczną przystanią, iluzja tego bezpieczeństwa pęka jak mydlana bańka, gdy tylko sięgniemy do serwisów prasowych lub gdy przeanalizujemy dokładniej to, co dzieje się aktualnie wokół nas na mapie świata.
Marcin Jankowski jak każdy twórca, będąc wrażliwym na komunikaty i sytuacje płynące z otoczenia odreagowuje je na swój sposób znajdując formę wypowiedzi w postaci symbolicznych i wieloznacznych fotomontaży. Nie są to jednak proste formy plastyczne będące bezpośrednimi przełożeniami sytuacji lub też nie powstały one pod wpływem bujnej wyobraźni autora lecz stanowią zapisy snów i halucynacji, stąd tytuł i porównanie zdjęć autora do słynnej grafiki Francisca Goi „Gdy rozum śpi, budzą się demony” wydaje mi się jak najbardziej adekwatne. Czym są zatem zdjęcia Marcina Jankowskiego? To tzw. hipnagogi - halucynacje, które są wizualnymi, dotykowymi, słuchowymi doznaniami występującymi w okresie przejściowym między stanem czuwania, a snem. Są one bardzo żywe i mogą do złudzenia przypominać realne sytuacje lub przedstawiać fantastyczne i niepokojące wizje. Zjawisko hipnagogów zostało po raz pierwszy opisane przez Holenderskiego lekarza Isbranda van Diemerbroecka w 1664 r.
Autor zapytany o znaczenie tych bardzo symbolicznych, czasem przerażających wizji odpowiada: „codzienne lęki, pragnienia, złość czy radość pozostawiają emocjonalne ślady, które poprzez obrazy hipnagogiczne staram się jak najwierniej przedstawić w postaci fotografii. To mi przynosi ulgę, oczyszczenie i zapewnia wewnętrzny spokój. Absurd i groteska wyrażone na zdjęciach mają charakter abstrakcyjny, a abstrakcja jest uniwersalna, wiec każdy może odszukać w moich pracach jakaś znajomą metaforę lub symbol. W końcu każdy spotka tego diabla, którego się boi.”
Wystawa siłą rzeczy podąża za eksploatowanym w sztuce od wieków wątkiem „sacrum-profanum” korzystając z symboli i znaczeń zakodowanych w kulturze. Autorowi nie chodzi jednakże tylko o wizualną grę skojarzeń, czy prowokację. Myślę, że prace Marcina Jankowskiego należy rozumieć i odkodowywać jako formę wizualno-graficznych pytań płynących z głębi podświadomości, a dotyczących kondycji rodzaju ludzkiego u początku XXI wieku.
Polecam uwadze Kurator Anna Wolska
Prezentowany projekt fotograficzny jest częścią pracy dyplomowej powstałej pod opieką Andrzeja Dragana w Studium Fotografii ZPAF w 2018 roku.
Marcin Jankowski - z wykształcenia psycholog, z zamiłowania fotografik. Ukończył Studium Związku Polskich Artystów Fotografików w 2018 roku. Ważniejsze wystawy - Noc Muzeów w ZPAF – FotoAKTywacja, Warszawa 2009, Stara Galeria ZPAF, VIII Doroczna Wystawa Studium Fotografii ZPAF, Warszawa 2009, Muzeum Gazownictwa, Architektura postindustrialna w obiektywie, Warszawa 2009, My Beautiful Country; Microsoft Windows International 2009, Architektura postindustrialna w obiektywie 2009; Fundacja Hereditas – Wyróżnienie, Galeria Jabłkowskich, Warszawa 2010, Wystawa towarzysząca wydaniu kalendarza Urzędu Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy, 2012, Wystawa dyplomowa absolwentów Studium Fotografii ZPAF, 18.09.2018
Hypnagogic hallucinations by Marcin Jankowski
This exhibition is a continuation of my closing project on ZPAF studies in 2018 which has been completed under the supervision of Andrzej Dragan. These are hypnotic hallucinations that could be visual, tactile or auditory - visions occurring during the transition period between wakefulness and sleep.
These sensations are very vivid and can be an illusion of real situations or provide fantastic and disturbing visions.
This phenomenon was described by the Dutch doctor Isbrand van Diemerbroeck in 1664. Daily fears, desires or anger leaves emotional footprints, which - through hypnagogic images - I try to present in the form of photography. It brings me relief, purification and provides inner peace.
The absurd and grotesque expressed in my pictures has an abstract nature - abstraction is universal, so everyone can find in my works a familiar metaphor or symbol. At the end of the day, everybody will meet this devil whom he or she is afraid of.
Marcin Jankowski
Wystawa dostępna dla zwiedzających 17.04 - 24.05
W Święta Galeria Obok ZPAF będzie nieczynna. 
